نوشته شده توسط: ایساک یونانسیان
در طول سال های جنگ جهانی دوم ارمنیان بسیاری در ارتش های کشورهای متفق علیه فاشیسم جنگیده و فداکاری کرده اند.در این بین نقش سربازان و درجه داران ارمنی ارتش امریکا مثال زدنی است.
بیش از نود درصد از سربازان ارمنی حاضر در ارتش امریکا جزء آن دسته از ارمنیانی بودند که در کودکی و پس از نسل کشی ارمنیان زنده مانده و به امریکا مهاجرت کرده اند.البته بودند سربازان ارمنی ای نیز که متولد امریکا به شمار می روند. طبق آمار موجود در طول جنگ جهانی دوم در تمام صفوف ارتش امریکا (نیروی دریایی،هوایی و زمینی) بیش از 20 هزار ارمنی در حال خدمت بوده اند.این در حالیست که جمعیت ارمنیان ساکن در امریکا در سال 1940م. 200 هزار نفر تخمین زده شده است. این سربازان در نبردهای پرل هاربر،نبردهای شمال آفریقا،ایتالیا،برمه،هندوستان،چین،انگلستان،آلمان حضور داشته اند.
بیشتر این سربازان پس از پایان جنگ به وطن بازگشتند. 500 نفر کشته و 50 مفقود نیز حاصل خدمت ارمنیان در ارتش امریکا می باشد. پس از پایان جنگ دولت امریکا به پاس خدمات سربازان و درجه داران ارمنی به بسیاری از آنان مدال شجاعت اعطا کرده است.
یکی از نخستین افسران ارشد ارتش امریکا «هایک شِکرجیان» نام دارد وی نخستین ارمنی است که توانسته بود وارد آکادمی ارتش در ویست پونت امریکا شود.شکرجیان در سال 1942م، از سوی رئیس جمهور فرانکلین روزولت اولین ارمنی ای لقب گرفت که به درجه ژنرالی رسید.
هایک شِکرجیان اولین ژنرال ارمنی ارتش امریکا
در رده کماندوهای ارمنی از همه شاخص تر می توان به جک (سیراک) ناهیکیان اشاره کرد.از دیگر افسران معروف «ارنست.ه.درویشیان» است که در سال 1944م،مفتخر به دریافت بالاترین نشان لیاقت کنگره امریکا شده، این نشان از آن جهت حائز اهمیت است که تا کنون تنها به 87 نفر از سربازان و درجه داران ارتش امریکا بخشیده شده است.درویشیان به پاس رشادت در نبردهای جبهه ایتالیا که توانست به تنهایی 45 سرباز دشمن را از پای درآورد به این نشان مفتخر گشته است. بعدها و پس از پایان جنگ درویشیان به درجه ژنرالی رسید و سال ها یکی از مشاوران عالی وزارت دفاع محسوب می شد.
ارنست.ه درویشیان
«کاپرال جیمز توپالیان» اولین سرباز ارمنی کشته شده ارتش امریکا لقب گرفته است وی در جریان تهاجم هواپیماهای ژاپنی در 7 دسامبر سال 1941م،در پایگاه پرل هاربر کشته شد. پس از جنگ یکی از خیابان های شهر بوستون به نام او نامگذاری شده است.
کاپرال جیمز توپالیان،اولین کشته شده ارمنی ارتش امریکا
یکی از اولین افسران کشته شده ارمنی ارتش امریکا نیز «وارطان آقابابیان» می باشد وی متولد شهر وان در ترکیه کنونی بود و در دو جنگ جهانی اول و دوم شرکت و 14 بار زخمی شده است.آقابابیان در سال 1944م،کشته شد.
هری داقلیان،کارشناس فیزیک هسته ای
در کل در طول جنگ جهانی دوم، 52 افسر ارمنی در ارتش امریکا مفتخر به دریافت بالاترین نشان لیاقت شده اند که 5 افسر پس از مرگ به این نشان رسیدند.همچنین 44 سرباز ارمنی نیز مفتخر به دریافت نشان صلیب مقدس نایل گشته اند.
ارمنیان امریکا علاوه بر شرکت مستقیم در جنگ در سایر عرصه ها نیز نقش مهمی ایفا کرده اند.به عنوان مثال بسیاری از ارمنیان در عرصه کشتی سازی،ساخت مهمات و از همه مهمتر دستیابی به پروسه ساخت بمب اتم نقش داشته اند.
دکتر «هری داقلیان» کارشناس فیزیک هسته ای در سن 32 سالگی در زمان آزمایش های بمب اتم جان خود را از دست داد. در این زمینه همچنین می توان به «جان هوانسیان»،«سیمون ایکیزیان»،«کاپیتان آرام پاروناک»،«هارولد شاهنظریان»، اشاره کرد که در تکمیل نهایی ساخت بمب اتم نقش داشته اند.در زمره شیمیدانان نیز دو نفر بیش از بقیه به چشم می خورند «زاون نعلبندیان» و «کارل دکمجیان»، دکمچیان، برای تانک های غول پیکرامریکایی نوعی سوخت اختراع کرد که در جنگ های آزاد سازی ایتالیا مورد استفاده ارتش امریکا قرار گرفت.
علاوه بر نقش سربازان و درجه داران و افسران ارمنی،بسیاری از نهادهای اجتماعی و سیاسی ارمنیان نیز نقش موثری ایفا کرده اند. به عنوان مثال در طول سال های جنگ،کمیته اجرایی حزب فدراسیون انقلابی ارمنی«داشناکسوتیون» در نیویورک مبادرت به جمع آوری میلیون ها دلار پول نموده است که این پول پس از تحویل به دولت امریکا برای خرید کشتی و هواپیما مورد استفاده قرار گرفته است. دولت دو کشتی جنگی را « آرارات» و «روح ارمنستان» نامگذاری کرد.
در سال 1942م. کمیته اجرایی حزب فدراسیون انقلابی ارمنی سان فرانسیسکو، میلیون ها دلار جهت نوسازی واگن های سازمان صلیب سرخ جمع آوری کرد. سازمان صلیب سرخ نیز به پاس این خدمات نام واگن ها را «ماسیس» نهاد که برگرفته از نام یکی از قله های کوه آرارات می باشد.
این کمیته همچنین در سال 1942م. مبلغ یک میلیون دلار به دولت امریکا پرداخت کرده است.
ارمنیان شهر فرزنو امریکا نیز مابین سال های 1942-1944 بیش از 5/8 میلیون دلار کمک های اهدایی جمع آوری و تقدیم ارتش امریکا و متفقین کرده اند.