«Իրատես de facto»-ի հարցազրույցը ՀՅԴ Եվրոպայի Հայ դատի հանձնախմբի գրասենյակի հաղորդակցության և հասարակության հետ կապի պատասխանատու ՊԵՏՈ ԴԵՄԻՐՃՅԱՆԻ հետ։
-Պարոն Դեմիրճյան, խնդրում եմ ներկայացնեք, թե ինչ միջոցառումներ են նախատեսվում Եվրոպայում Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի շրջանակներում և ինչ հիմնական շեշտադրումներով։
-Շուտով մենք պետք է հրապարակենք Եվրոպայում մեր կողմից անցկացվելիք միջոցառումների շարքը։ Առայժմ, սակայն, ասենք, որ մեր նախաձեռնությունների ուղղությունը քաղաքական է. քաղաքական ձեռնարկ՝ Հայոց ցեղասպանության զանազան հոլովույթների մասին: Շեշտը, անշուշտ, Հայկական ցեղասպանության ճանաչումից բացի, պետք է դրվի հատուցումների վրա: Հատուցումներ՝ Թուրքիայից Հայաստանին:
-Մինչ այժմ մենք հիմնականում շեշտը դրել ենք Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման վրա։ Չե՞ք կարծում, որ հարյուրերորդ տարելիցի գլխավոր ուղերձը պետք է լինի այն, որ ազգովին, նաև պետական մակարդակով սկսենք խոսել հատուցման, ցեղասպանության հետևանքների վերացման և պահանջատիրության մասին։
-Այո՛, վստահաբար: Այդ մասին արդեն նշեցի: Բազմիցս Հայ դատի հանձնախմբերն ու գրասենյակներն այս մասին խոսել ու հայտարարել են, և ուրախ ենք, որ վերջին շրջանում ավելի լայն շրջանակներ են սկսել բարձրաձայնել հայությանը տրվելիք արդար հատուցումների մասին: Վերջերս «Արդարացի լուծում, հատուցումներ՝ Հայոց ցեղասպանության դիմաց» խորագրով գիտական աշխատանք էլ լույս տեսավ, որն իրականացվել է միջազգային իրավաբանների, ցեղասպանագետների կողմից, ովքեր անդամ են Հայոց ցեղասպանության հատուցումների ուսումնասիրման խմբի: Այս աշխատանքը նպատակ ունի, ճանաչումից անցնելով հատուցումների, կարծիք ձևավորելու հայ և օտար շրջանակների մեջ: Ինչպես նշված է զեկույցում, եթե օրենքն ու բարոյականությունը համատեղվեն, շատ բանի կարելի է հասնել։ Մենք հավատում ենք այս գաղափարին և այս ուղղությամբ է, որ աշխատում ենք:
-Ինչպե՞ս կգնահատեք ապրիլի 24-ին Թուրքիայի կողմից Գալիպոլիի ճակատամարտի հարյուրամյակի հիշատակի միջոցառումների անցկացումը և ՀՀ նախագահին ուղղված հրավերը։
-Դա թուրքական քաղաքականության հերթական դրսևորում է` աշխարհի ուշադրությունը Հայաստանից ու Ծիծեռնակաբերդից դեպի Գալիպոլի կամ Չանաքքալե շեղելու նպատակով: Պատահական չէ, որ ապրիլի 24-ն է որոշված՝ հակադարձելու համար Երևանում կայանալիք 100-րդ տարելիցի միջոցառումներին: Իսկ ՀՀ նախագահին ուղղված նամակը խայտառակություն է, որովհետև նախ և առաջ Թուրքիան անպատասխան է թողել Հայաստանի հրավերը։ Մենք վստահ ենք, որ քաղաքական ղեկավարները Հայաստան ու Ծիծեռնակաբերդ պիտի գնան, ինչի մասին արդեն հայտարարել է Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդը, որն օրինակ պիտի հանդիսանա այլ ղեկավարների համար ևս։
-Որքա՞ն են համատեղելի ՀՀ պետական, քաղաքական և Սփյուռքի շրջանակների դիրքորոշումները հայ-թուրքական հարաբերությունների շրջագծում: Այս հարցում համագործակցություն կա՞։
-Հայոց ցեղասպանությունը համախմբում է հայկական բոլոր շրջանակները՝ Հայաստան, Սփյուռք և Արցախ, ինչպես նաև հայ եկեղեցին իր զանազան հարանվանություններով: Այս համախմբման վառ օրինակ է Հայկական ցեղասպանության կենտրոնական, պետական հանձնաժողովը: Բնականաբար, մոտեցումի և համոզմունքի տարբերություններ կան, կլինեն, սակայն ընդհանուր պարունակի մեջ համախոհություն և համագործակցություն, այո՛, կա։
-Ձեր տեսակետը՝ օրերս ընդունված Համահայկական հռչակագրի մասին։
-Շատ կարևոր և պահանջատեր հռչակագիր է, որի տակ ստորագրել են հայության համայն ներկայացուցիչները: Հույս ունենք, որ այս տարի ՀՀ իշխանությունները հետ պետք է կանչեն իրենց ստորագրությունն արձանագրություններից՝ էլ ավելի ամրացնելով հայության պայքարի և պահանջատիրության ոգին ու կամքը։
Հարցազրույցը՝
Լիլիթ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ