(1in.am) Ե՛վ հայ, և՛ Թուրքիայի իրականությունում կա ընդհանուր ակնկալիք՝ ինչ է տեղի ունենալու Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին և դրան ընդառաջ՝ իննսունիննամյակին, արդյոք ինչ-որ պետություններ ճանաչելո՞ւ են այն, և արդյոք Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններում տեղաշարժ կլինի՞: Ապրիլի 22-ին լրագրողների հետ հանդիպմանն այս մասին նշեց ՀՅԴ Բյուրոյի Հայ դատի և քաղաքական հարցերի գրասենյակի տնօրեն Կիրո Մանոյանը՝ միաժամանակ նկատելով, որ վերջին դեպքում՝ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններում, դժբախտաբար չպետք է ակնկալել, որ կլինի դրական տեղաշարժ՝ բացի նրանից, որ թուրք հասարակության մի քիչ ավելի մեծ մասը կսկսի ճանաչել ինքն իր պատմությունը, որովհետև Ցեղասպանության ժխտման քաղաքականության զոհն է նաև Թուրքիայի հասարակությունը:
«Սա ավելի շուտ մենք պիտի անենք՝ հայ հասարակությունը, տարբեր միջոցներով, բայց նաև կապ հաստատելով այդ հասարակության հետ. այս դարում դա ավելի հեշտ է: Միաժամանակ պետք է շարունակել այլ՝ առնչվող հարցերը, պետք է սկսենք բարձրաձայնել հատուցման տարբեր խնդիրներ՝ նաև մղելով Թուրքիայի հասարակությանը՝ ճանաչելու ինքն իրեն:
ԱՄՆ դեսպանն ասել էր, որ ուժեղ հայտարարություն է հնչելու Վաշինգտոնից: Կարծում եմ՝ եթե իսկապես ինչ-որ փոփոխություն պիտի լինի, ապա ժամանակից շուտ նման հայտարարությունը հակառակորդին շանսեր է տալիս կանխելու: Ուժեղը մեզ համար իսկապես ուժեղ կլինի, եթե հստակ Ցեղասպանությունը կոչեն այդ անվամբ, այսինքն՝ Ցեղասպանություն բառն արտաբերելը, քանի որ մնացածը նա արդեն ասել էր»,- ասաց նա:
Մանոյանն անդրադարձավ նաև հայ-թուրքական արձանագրություններին, նշեց, որ անհրաժեշտ է արդեն այս տարի ձերբազատվել այդ արձանագրություններից, քանի որ դրանք սկսել են իրենց առկայությամբ ավելի մեծ վնաս հասցնել Հայաստանին. Թուրքիան դրանք օգտագործում է՝ ցույց տալով աշխարհին, որ մեր երկրների միջև նման հարաբերություններ կան: Այդ արձանագրություններից ազատվելու ճանապարհներից մեկը, ըստ Մանոյանի, այն է, որ Հայաստանն իր ստորագրությունը հետ վերցնի, որովհետև ճիշտ չի լինի Ցեղասպանության 100-րդ տարելից թևակոխել այդ արձանագրություններով: Նրա խոսքով՝ աշխարհը չի մեղադրի Հայաստանին:
ՄՄ Հայաստանի անդամակցությանն անդրադառնալով՝ նա նշեց, որ ազդեցիկ պետությունները հասկանում են՝ ի վերջո, Եվրոպան իր պատասխանատվության մասն ունի այստեղ, դրա համար հակառակը՝ փորձում են այլ ձևերով հարաբերություն պահել, որպեսզի Հայաստանի վրա հնարավորինս կարողանան ազդեցություն պահել: «Ցեղասպանության ճանաչման աշխարհագրությունն իրականում վերջանում է Հայաստանով: Անհրաժեշտ է, որ Թուրքիան առերեսվի իր պատմությանը, մենք կոնկրետանանք մեր հատուցման և իրավունքների խնդրի վրա, մեր հիշողությունը աշխարհին ներկայացնելու քայլերին անցնենք՝ թանգարաններից մշակութային նախաձեռնություններ»,- ասաց նա:
Մանոյանն անդրադարձավ նաև հայ – թուրքական արձանագրությունների վերաբերյալ նախագահի հայտարարությանը, թե դրանք Հայաստանին ու Լեռնային Ղարաբաղին չեն վնասել: Նա նշեց, որ նախագահն այնպես է խոսել, կարծեք թե երբ բանակցություններ են գնացել, արդեն իմացել են, որ Թուրքիան չի վավերացնելու այդ արձանագրությունները:
«Թուրքիան վավերացնելու կարիք չունի, որովհետև իր ստանալիքը ստացել է՝ աշխարհին ցույց տալով, որ պետք չէ խառվել հայ-թուրքական հարաբերություններին, քանի որ իրենք իրենց հարցերը լուծում են, այնինչ պետք է հայ-թուրքական սահման բացեր, բայց չի բացում, դիվանագիտական հարաբերություններ պետք է հաստատեր, բայց դրանք չկան»,- ասաց նա: Մանոյանը նկատեց՝ ասվում է, թե չվավերացնելով այդ արձանագրությունները՝ Թուրքիան իր իսկական երեսը ցույց տվեց, բայց ի վերջո քանի՞ տարի պետք է սպասենք, որ իր երեսը ցույց տա:
Մանոյանը նաև չբացառեց, որ Թուրքիան հայ-թուրքական արձանագրություններից ինչ-որ մեկը ինչ-որ պահի վավերացնի՝ ծանր կացության մեջ դնելով Հայաստանին:
ՀՅԴ Հայ դատի եւ քաղաքական հարցերի գրասենյակի պատասխանատուն հայ-թուրքական արձանագրություններից ձերբազատվելու կոչ է անում
(ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ) Մինչեւ Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյա տարելիցը Հայաստանը պետք է ձերբազատվի հայ-թուրքական արձանագրություններից եւ Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացը շարունակի առանց այդ փաստաթղթղերի: Տեսակետը ՀՅԴ Հայ դատի եւ քաղաքական հարցերի պատասխանատու Կիրո Մանոյանինն է:
Ապրիլի 22-ին լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ Մանոյանը, անդրադառնալով արձանագրություններին, նշեց, որ դրանք իրականում ոչ մի դրական հետք չթողեցին գործընթացի վրա, մինչդեռ բացասականն ակնհայտ էր:
«Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ, Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին ընդառաջ, Մանոյանը նշեց, որ երկու պետությունների հարաբերությունների կարգավորման որեւէ հիմք չկա: «2015թ. որոշակի փոփոխություններ կլինեն, գուցե թուրք հասարակության մի մասը սկսի ճանաչել սեփական պատմությունը, քանի որ նրանք էլ են Ցեղասպանության զոհեր, սակայն լուրջ փոփոխություններ եւ զարգացումներ չեմ ակնկալում»,- ասաց Մանոյանը:
Անդրադառնալով Պաշտպանության նախարարությունում հայ-թուրքական արձանագրությունների վերաբերյալ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հայտարարությանը, Մանոյանը նշեց, որ համամիտ չէ նախագահի հետ եւ կարծում է, որ հայ-թուրքական արձանագրությունները կարողացան բացասական ազդեցություն ունենալ Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացի վրա: «Հարկ է նշել, որ հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրումից հետո ընդամենը մեկ երկիր` Շվեդիան է ճանաչել այն: Այն նաեւ լուրջ ազդեցություն ունեցավ ԼՂ հակամարտության կարգավորման առնչությամբ, քանի որ այժմ արեւմտյան պետություններն առավել հաճախ են խոսում, որ Թուրքիան պետք է մտնի բանակցային գործընթացի մեջ»,- ասաց Մանոյանը:
Անդրադառնալով Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Ջոն Հեֆֆերնի հայտարարությանը, որ Բարաք Օբամայի այս տարվա ապրիլքսանչորսյան ուղերձն ավելի ուժեղ է լինելու, Մանոյանը թերահավատություն հայտնեց` նշելով, որ ուժեղ հայտարարության վերաբերյալ նախօրոք չեն հայտնում` այդ կերպ տուրք տալով թուրքական քարոզչությանը:
Կիրո Մանոյան. «Հիմք չունեմ կարծելու, որ Սերժ Սարգսյանը ստորագրությունը հետ վերցնելու մասին հայտարարություն անի»
(ԱՌԱՎՈՏ) «Հիմք չունեմ կարծելու, որ Սերժ Սարգսյանը հանկարծ ստորագրությունը հետ վերցնելու մասին հայտարարություն անի»,-Aravot.am-ի հարցին՝ արդյոք հնարավոր համարո՞ւմ է այն, որ ՀՀ-ն ետ կկանչի հայ-թուրքական արձանագրություններում իրենց ստորագրությունը, այսպես պատասխանեց ՀՅԴ Հայ դատի և քաղաքական հարցերի գրասենյակի ղեկավար Կիրո Մանոյանը: Հիշեցնենք, որ նախօրեին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի մամուլի խոսնակն ասել էր, որ ապրիլի 24-ից առաջ հայ-թուրքական արձանագրությունների ապագայի վերաբերյալ պաշտոնական հայտարարություն կլինի: Կիրո Մանոյանը նշեց, թե հնարավոր է , որ ՀՀ նախագահը ասի այն, ինչ արդեն ասել է, օրինակ, թե մեր համբերությունը սահման ունի և այլն: Այնուհետև շեշտեց. «Կարծում եմ՝ ճիշտ չի լինի թևակոխել Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյակ այս արձանագրություններով: Անհրաժեշտ է արդեն այս տարի ձերբազատվել այս արձանագրություններից, քանի որ Թուրքիան անընդհատ օգտագործում է դրանք ասելու, որ իրենց և Հայաստանի միջև կան հարաբերություններ: Անհրաժեշտ է, որ արձանագրություններով Թուրքիային տրված լծակնեը Թուրքիայից հետ վերցնենք»: Դառնալով ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանի այն հայտարարությանը, թե այս տարի բավականին ուժեղ հայտարարություն կհնչի ԱՄՆ-ի կողմից, պարոն Մանոյանն ասաց. «Վստահ չեմ, որ այդ ասելը դրական բան է դեսպանի կողմից, եթե իսկապես ինչ-որ փոփոխություն պիտի լինի, ապա ժամանակից շուտ այդ հայտարարությունն ինչ-որ քայլերի առիթ է տալու Թուրքիային: Այդ ուժեղը մեզ համար ուժեղ կլինի, եթե և ԱՄՆ նախագահը, և պետքարտուղարը հստակ կոչեն Հայոց ցեղասպանությունը ցեղասպանություն: Ուղիղ ասվածը, ցեղասպանություն կոչելն ենք մենք հասկանում ուժեղ արտահայտություն»: Կիրո Մանոյանը հայ-թուրքական հարաբերություններում առաջիկայում դրական լուրջ տեղաշարժեր չի տեսնում ու նշում. «Ուղղակի Թուրքիայում հասարակության մի փոքր ավել մասը կսկսի ճանաչել ինքն իր պատմությունը»:
100-ՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԸ ՆՈՐ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ՍԿԻԶԲ ՊԵՏՔ Է ԴԱՌՆԱ
(armworld.am) Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ Թուրքիան ինչպիսի՞ քայլեր կձեռնարկի: Կլինե՞ն տեղաշարժեր հայ-թուրքական հարաբերություններում: ՀՅԴ Հայ Դատի եւ քաղաքական հարցերի գրասենյակի պատասխանատու ԿԻՐՈ ՄԱՆՈՅԱՆԻ կարծիքով, որեւէ հիմք չկա խոսելու Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններում դրական փոփոխությունների մասին:
Ըստ Կ.Մանոյանի, հայ-թուրքական արձանագրություններից հայկական կողմի ստորագրությունը հետ կանչելու ժամանակը եկել է. «Այս տարի արդեն պետք է ձերբազատվել դրանցից, որովհետեւ այդ արձանագրություններն իրենց գոյությամբ սկսել են ավելի մեծ վնաս հասցնել Հայաստանին: Թուրքիան անընդհատ օգտագործում է դրանց առկայությունը՝ ցույց տալու համար միջազգային հանրությանը, թե իբր Հայաստանի հետ ինչ-որ գործընթացների մեջ է: Մինչդեռ որեւէ գործընթաց չկա»:
Հայաստանը բավական երկար ժամանակ տվեց Թուրքիային բարի կամք դրսեւորելու եւ հարաբերություններ հաստատելու համար: Բայց մինչ օրս որեւէ տեղաշարժ չի արձանագրվել, եւ անհրաժեշտ է, որ արձանագրություններով Թուրքիային տրված լծակը հետ վերցվի. «Ճիշտ չի լինի թեւակոխել 100-րդ տարելիցը այդ արձանագրություններով: Կարծում եմ, աշխարհը չի մեղադրի Հայաստանին, եթե ասի, որ բավականաչափ ժամանակ է տվել Թուրքիային, իսկ նա չի վավերացրել այդ արձանագրությունները»:
Պետք է հաշվի առնել նաեւ այդ երկրի վարած հակահայկական քաղաքականությունը, որը վերջերս դարձյալ դրսեւորվեց եւ շարունակում է դրսեւորվել Քեսաբում: Եթե Թուրքիան չունենար մասնակցություն այդ իրադարձություններին, Քեսաբն այսօր արդեն վերադարձված կլիներ իր բնակիչներին:
Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Ջոն Հեֆերնը նշել էր, որ այս տարի Միացյալ Նահանգների նախագահը եւ պետքարտուղարը պատրաստվում են ուժեղ հայտարարությամբ հանդես գալ:
«Սակայն ամեն դեպքում այդ ուժեղը մեզ համար իսկապես ուժեղ կլինի, եթե ԱՄՆ նախագահը կամ պետքարտուղարը հստակ հնչեցնեն «ցեղասպանություն» բառը: Ուժեղ ասվածը մենք միայն հասկանում ենք դեպքերին որպես ցեղասպանություն հստակ բնորոշում տալը»,- նկատեց այս կապակցությամբ Կ.Մանոյանը:
Սենատի արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովում հավանության արժանացած Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձեւը, նրա կարծիքով, կարող է հայտնվել նաեւ Սենատի լիագումար նիստում. «Նկատի առնելով ձայների այն հարաբերակցությունը, որով հավանության է արժանացել այդ բանաձեւը հանձնաժողովում, կարծում եմ, որ ի վերջո բանաձեւը կներկայացվի նաեւ Սենատի ծերակույտի լիագումար նիստում: Կա ընդհանուր կարծիք, որ ներկայացվելու դեպքում բանաձեւը կընդունվի:
Դրա համար էլ Թուրքիան միշտ մեծ ճիգեր է գործել, Սպիտակ տունն էլ մինչեւ հիմա նրան աջակցել է, որպեսզի նման բանաձեւեր Ներկայացուցիչների պալատի կամ Սենատի լիագումար նիստերին չհասնեն: Բոլորն էլ հասկանում են, որ հասնելուց հետո, եթե քվեարկություն լինի, հավանականությունը մեծ է, որ բանաձեւը հաստատվի»:
Կ.Մանոյանը չհամաձայնեց տեսակետի հետ, թե Մաքսային միությանն անդամակցելու Հայաստանի որոշումը որեւէ ազդեցություն կարող է ունենալ Եվրոպայում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի վրա. «Արեւելյան Եվրոպայի երկրներին, որտեղ ուժեղ են հակառուսական տրամադրությունները, գուցե այդ որոշումն իրենց հակառուսական կեցվածքը բարձրաձայնելու առիթ է տվել:
Սակայն Արեւմուտքի ազդեցիկ պետությունները հասկանում են, որ Եվրոպան նաեւ իր պատասխանատվության բաժինն ունի այդ ամենի մեջ, եւ ճիշտ չի լինի Հայաստանին վերաբերվել որպես ոչ ցանկալի պետության: Դրա համար նրանք ձգտում են ուղիներ փնտրել մեր երկրի հետ հարաբերությունները պահպանելու համար: Ամեն դեպքում Եվրախորհրդարանի ընտրություններից հետո անհրաժեշտ է, որ ե՛ւ Եվրոպայում հայ համայնքը, ե՛ւ Հայաստանը աշխույժ գործունեություն ծավալեն եւ Հայաստանին հուզող խնդիրները ներկայացնեն եվրոպական այդ կառույցում»:
Ինչպես հայտնի է, Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանն ուղղված աշխատանքներ հիմնականում իրականացվել են Արեւմուտքում։
«Գրեթե չկան Հայաստանից արեւելք ընկած պետություններ, որոնք ճանաչել են ցեղասպանությունը: Պատճառն այն չէ, որ նրանք ժխտում են ցեղասպանության փաստը, այլ պարզապես այդ ուղղութամբ աշխատանք չի տարվել: Մերձավոր Արեւելքում միակ պետությունը, որը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, Լիբանանն է:
Պետության կողմից պաշտոնապես ճանաչելու տրամադրություններ այսօր Սիրիայում կան: Արաբական մի շարք պետություններում, ճիշտ է, պաշտոնապես ճանաչում չի եղել, սակայն հաշվի առնելով այդ պետությունների քաղաքական դրվածքը, կարելի է ասել, որ որպես ականատես՝ այդ պետությունները մեր ցեղասպանության փաստը ճանաչում են»,- նշեց Կ.Մանոյանը: