WASHINGTON, DC — Armenian National Committee of America (ANCA) Executive Director Aram Hamparian issued the following comment in response to U.S. Ambassador James Warlick’s U.S. policy statement titled, “Nagorno-Karabakh: The Keys to a Settlement”.
Hamparian States:
“The Warlick plan proposed today offers little new.
The framework it presents is neither morally acceptable nor practically sustainable.
While we do welcome the renewed focus on the centrality of status, at a fundamental level, this plan falls far short of our American ideal of democratic self-determination, the enduring principle upon which our nation was founded and through which more than one hundred new countries have emerged over the past half century.
Using the profoundly incendiary and patently inaccurate language of “occupation,” this proposed framework again effectively calls upon Nagorno Karabakh and Armenia – the victims of Baku’s war of aggression – to make up-front, strategic security concessions in return for entirely undefined and easily reversible promises by an increasingly belligerent Azerbaijani government.
We remain hopeful in the overall prospects for an OSCE-brokered peace, are disappointed by the status and security asymmetry in this particular proposal, and look forward to engaging, as meaningful stakeholders, in a more balanced, inclusive and democratic framework for the future of the independent Republic of Nagorno Karabakh. Over-riding Baku’s veto on Nagorno Karabakh’s full and direct participation in all peace talks should, of course, be the first item on the OSCE’s agenda.”
Ambassador Warlick’s full statement, delivered at the Carnegie Endowment for International Peace, is provided below and here.
— For more information, please review the ANCA Fact Sheet: Republic of Nagorno Karabakh (Artsakh).
— For information on Azerbaijani aggression against Armenia and the Republic of Nagorno Karabakh, please review: Azerbaijan: Destabilizing the Caucasus and Inciting Hate.
— For a map of Nagorno Karabakh and Armenia, visit here.
Photo: ANCA Executive Director Aram Hamparian
#####
Ambassador James Warlick Nagorno-Karabakh: The Keys to a Settlement
May 7, 2014
Carnegie Endowment for International Peace
Wednesday, May 7, 9:00am
Distinguished guests, ladies and gentlemen:
Thank you for joining me this morning. I recognize a number of you who have served as counsel or sounding-board for me over the past eight months and I want to extend a special thanks to you.
Let me start by saying that I do not want to revisit the history of the conflict. Our goal should be to find a pragmatic way forward to bring about a lasting settlement.
Although I speak to you today as the U.S. co-chairman of the OSCE Minsk Group, I do not speak for the co-chairs. My message to you is a statement of official U.S. government policy that guides our engagement as we help the parties find peace.
And peace is within reach. The sides have come to a point where their positions on the way forward are not that far apart. They have almost reached agreement on several occasions – most recently in 2011. And when they inevitably returned to the negotiating table after each failed round, the building blocks of the next “big idea” were similar to the last time.
There is a body of principles, understandings, and documents already on the table that lay out a deal, and no one has suggested we abandon them. The challenge is to find a way to help the sides take that last, bold step forward to bridge their remaining differences and deliver the peace and stability that their populations deserve.
For two decades, however, peace has been elusive. All parties distrust each other and a generation of young people has grown up in Armenia and Azerbaijan with no first-hand experience of each other. As many have noted, older generations remember a time when Armenians and Azerbaijanis lived side-by-side and differences did not need to be resolved through the barrel of a gun.
As Churchill once reminded us, “you negotiate peace with your enemies, not with your friends.” The key to any successful negotiation is for all parties to conclude that they have won something, and in the case of the Armenians and Azerbaijanis there is no question that a deal will unlock a new era of prosperity across the region. The benefits of peace far outweigh the costs of continued stalemate, and avoid the catastrophic consequences of renewed hostilities.
Armenia would immediately benefit from open borders, greater security, and new opportunities to trade, travel, and engage with all its neighbors.
Azerbaijan would eliminate a key impediment to its growth as a player on the world stage, regional trade hub, and strong security partner, while giving hundreds of thousands of refugees and internally displaced persons a prospect for reconciliation and return.
The thousands of people living in Nagorno-Karabakh would be freed from the prison of isolation and dependence.
A peace agreement, properly designed and implemented, would also eliminate the tragic, steady stream of casualties – both military and civilian – along the border and the Line of Contact. Numbers are hard to pin down, but there have already been at least a dozen killed and even more injured on the front lines this year so far. This is unacceptable.
No less significant is the huge financial burden that military readiness and a growing arms race imposes on national budgets – a peace dividend that, used more productively, could itself be a game changer for both Armenia and Azerbaijan.
Next week will mark 20 years since a ceasefire agreement was signed. While we can take some pride in having avoided a return to outright war, we must also agree that the current state of affairs is unacceptable, and unsustainable.
Perpetual negotiations, periodic outbreaks of violence, the isolation of Armenia and the people living in Nagorno-Karabakh, frustration in Azerbaijan and anger among its populations of IDPs – this is not a recipe for peace or stability and it is certainly not the path to prosperity.
The people of the region deserve better.
—-
I began this job last September with a trip to the region, with visits to Baku and Yerevan to meet the two presidents and their foreign ministers. I also made a side trip to Nagorno-Karabakh to join Ambassador Andrzej Kasprzyk’s team for an OSCE monitoring mission along the Line of Contact on the road between Agdam and Gindarkh.
I joined the team on the west side of the Line of Contact, and got my first glimpse of the front lines. I saw the bleak reality faced by young soldiers on both sides of this Line, who live and work behind trenches and berms, with nothing but barbed wire and land mines keeping them apart.
The sides live under threat from sniper fire and landmines. They are concerned for the lives of their civilian populations and their access to farmland, cemeteries, and buildings that happen to fall “too close” to the Line of Contact or the international border between Armenia and Azerbaijan.
OSCE monitors have been working for two decades to keep an eye on this fragile peace, but have neither the mandate nor the resources to put a stop to the frequent casualties, or even to identify responsibility.
The sides themselves report thousands of ceasefire violations every year, but have been unable to reach agreement on any means of reducing that tally.
I have also traveled throughout Nagorno-Karabakh itself, where I have met with the de facto authorities to hear their views. I plan to do so again next week with the other co-chairs. There is no question that any enduring peace agreement must reflect the views of all affected parties if it is to succeed.
In the capitals, I have heard a more reassuring message. Both presidents want to make progress. Both agree that the series of documents negotiated over the past several years contains the outlines of a deal.
The co-chairs hosted the presidents in Vienna last November. This was their first meeting since January 2012 – and the first time since 2009 for them to meet one-on-one. We were encouraged by their conversation, and by their stated commitment to find a way forward. Since that time, we have met on ten separate occasions with one or both foreign ministers to keep the discussion alive.
It is clear, however, that only the presidents have the ability to conclude a deal with such transformative consequences for their countries. It is the presidents who must take the bold steps needed to make peace. The United States has pressed both leaders to meet again soon and take advantage of this window of opportunity when peace is possible.
—-
When I made that first trip to Baku and Yerevan last fall, I carried with me President Obama’s endorsement and reaffirmation of the U.S. commitment to working for peace as a Minsk Group co-chair and a close partner with both countries. The outlines of a compromise were already well established by that point, and my message was that the time had come for a renewed effort to bring peace to the region.
Let me walk you through the key elements of that “well-established” compromise, all of which have been in the public domain since appearing in joint statements by Presidents Obama, Medvedev, and Sarkozy in L’Aquila in 2009 and Muskoka in 2010. These principles and elements form the basis of U.S. policy toward the Minsk Group and the Nagorno-Karabakh conflict.
At the heart of a deal are the UN Charter and relevant documents and the core principles of the Helsinki Final Act. In particular, we focus on those principles and commitments that pertain to the non-use or threat of force, territorial integrity, and equal rights and self-determination of peoples.
Building on that foundation, there are six elements that will have to be part of any peace agreement if it is to endure. While the sequencing and details of these elements remains the subject of negotiations, they must be seen as an integrated whole. Any attempt to select some elements over others will make it impossible to achieve a balanced solution.
In no particular order, these elements are:
First, in light of Nagorno-Karabakh’s complex history, the sides should commit to determining its final legal status through a mutually agreed and legally binding expression of will in the future. This is not optional. Interim status will be temporary.
Second, the area within the boundaries of the former Nagorno-Karabakh Autonomous Region that is not controlled by Baku should be granted an interim status that, at a minimum, provides guarantees for security and self-governance.
Third, the occupied territories surrounding Nagorno-Karabakh should be returned to Azerbaijani control. There can be no settlement without respect for Azerbaijan’s sovereignty, and the recognition that its sovereignty over these territories must be restored.
Fourth, there should be a corridor linking Armenia to Nagorno-Karabakh. It must be wide enough to provide secure passage, but it cannot encompass the whole of Lachin district.
Fifth, an enduring settlement will have to recognize the right of all IDPs and refugees to return to their former places of residence.
Sixth and finally, a settlement must include international security guarantees that would include a peacekeeping operation. There is no scenario in which peace can be assured without a well-designed peacekeeping operation that enjoys the confidence of all sides.
—-
The time has come for the sides to commit themselves to peace negotiations, building on the foundation of work done so far. It is not realistic to conclude that occasional meetings are sufficient by themselves to bring about a lasting peace.
When such negotiations commence, the parties should not only reconfirm their commitment to the ceasefire but also undertake much-needed and long-sought security confidence-building measures.
Once we get into such peace negotiations, there is a much broader range of practical issues that we can put on the table to benefit all sides. There are economic and commercial incentives to develop; energy, transportation, and communications links to rebuild; and travel and people-to-people programs that can begin to counter the dangerously one-sided narratives that currently prevail.
The co-chairs of the Minsk Group share a common interest in helping the sides reach a peaceful resolution. We intend to continue working through the Minsk Group as the primary channel for resolving this conflict. Together with France, the United States and Russia share a common commitment to peace and security in Nagorno-Karabakh. The United States stands ready to help in any way we can. I would also call on the diaspora communities in the United States and around the world to speak out for peace and to help bring an end to this conflict.
Of course, it is up to the governments of Armenia and Azerbaijan to take the first step. They should consider measures, even unilateral ones, that will demonstrate their stated commitment to making progress, reducing tensions, and improving the atmosphere for negotiations. They should reduce the hostile rhetoric, and prepare their populations for peace, not war.
Track II efforts to build people-to-people contacts between Azerbaijanis and Armenians are no less integral to a lasting settlement. Programs of this kind can help citizens of both countries prepare for peace and find reconciliation with the pain of the past. We expect the sides to support organizations and individuals which are committed to Track II and people-to-people programs.
I hope that you will work with us to make the case for a lasting peace. The co-chairs have the mandate to facilitate negotiations, but we should all be supporting engaged citizens, secular and religious leaders, NGOs, media outlets, and others working toward these goals. A lasting peace must be built not on a piece of paper, but on the trust, confidence, and participation of the people of both countries.
Let’s work together to build the demand for peace. Let’s demand the benefits that a peaceful settlement will bring to people across the region.
Thank you.
Արամ Համբարյանի պատասխանը Ուորլիքի առաջարկին` անընդունելի է
(yerkir.am) Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի (ANCA) գործադիր տնօրեն Արամ Համբարյանը տարածել է հաղորդագրություն, որով պատասխանել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ԱՄՆ համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքին: Հիշեցնենք, որ Ուորլիքն այսօր ելույթ է ունեցել Քարնեգի հիմնադրամում և ներկայացրել ԼՂ հիմնախնդրի վերաբերյալ ամերիկյան կառավարության պաշտոնական դիրքորոշումը։ Ուորլիքը, մասնավորապես, ասել էր, թե ԼՂ-ն շրջապատող «գրավյալ տարածքները» պետք է վերադարձվեն Ադրբեջանի վերահսկողությանը: Արամ Համբարյանը հայտարարել է, որ Ուորլիքի ծրագիրը քիչ նոր բան է առաջարկում: «Շրջանակը, որն այն ներկայացնում է, ոչ բարոյապես է ընդունելի, ոչ էլ գործնականում կայուն»,- ասված է Համբարյանի տարածած հայտարարության մեջ: Արամ Համբարյանը ողջունել է ԼՂ կարգավիճակի վրա կենտրոնանալու մոտեցումը, սակայն նշել, որ Ուորլիքի ներկայացրած ծրագիրը հակասում է ժողովրդավարական ինքնորոշման գաղափարին, որն ամերիկյան իդեալ ու հարատև սկզբունք է: Համբարյանը նշել է, որ «օկուպացիայի» լիովին սադրիչ և ոչ ճշգրիտ լեզուն գործածելով՝ այս առաջարկվող շրջանակը դարձյալ կոչ է անում Լեռնային Ղարաբաղին և Հայաստանին՝ Բաքվի պատերազմական ագրեսիայի զոհերին, կատարել իրենց անվտանգությանը սպառնացող ռազմավարական զիջումներ՝ փոխարենը ստանալով չորոշակիացված և հեշտությամբ վերանայելի խոստումներ Ադրբեջանի ամբողջությամբ ռազմատենչ կառավարությունից:
(ԱՄՆ դեսպանություն Երեվան-Հայաստան) Լեռնային Ղարաբաղ. Կարգավորման ուղիներ։ Դեսպան Ջեյմս Ուորլիքի ելույթը
5 Մայիսի, 2014 թ.
Միջազգային խաղաղության Քարնեգի հիմնադրամ
Չորեքշաբթի, 7-ը մայիսի, ժամը 9:00
Հարգելի հյուրեր, տիկնայք և պարոնայք,
Շնորհակալություն, որ այսօր այստեղ եք ինձ հետ միասին: Ձեզնից ոմանց ես ճանաչում եմ, դուք վերջին ութ ամիսների ընթացքում ինձ համար եղել եք խորհրդատու, գնահատական եք տվել հնչեցված գաղափարներին և ես առանձնակի շնորհակալություն եմ հայտնում ձեզ:
Թույլ տվեք սկսեմ նրանից, որ չեմ ցանկանում վերստին անդրադարձ կատարել հակամարտության պատմությանը: Մեր նպատակը պետք է լինի առաջընթացի պրագմատիկ ճանապարհ գտնելը, որը տևական լուծում կապահովի:
Թեպետ ես այսօր հանդես եմ գալիս որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ԱՄՆ համանախագահ, սակայն ես չեմ խոսում համանախագահների անունից: Ձեզ ուղղված իմ ուղերձը ներկայացնում է ԱՄՆ կառավարության պաշտոնական քաղաքականությունը, որով առաջնորդվում ենք խաղաղության հասնելու հարցում կողմերին օգնություն ցուցաբերելու մեր ներգրավվածության շրջանակում:
Իսկ խաղաղությունը հասանելի է: Կողմերն հասել են մի այնպիսի կետի, երբ հետագա ընթացքի վերաբերյալ դիրքորոշումները շատ բևեռացված չեն: Մի շարք առիթներով նրանք գրեթե եկել են համաձայնության, վերջին նման դրվագն արձանագրվել է 2011թ.: Եվ ամեն անգամ ձախողված հերթական փուլից հետո, երբ անխուսափելիորեն կրկին նստել են բանակցային սեղանի շուրջ, հաջորդ «մեծ գաղափարի» կառուցվածքային տարրերը նման են եղել նախորդին:
Կա սկզբունքների, ըմբռնումների ու փաստաթղթերի մի ամբողջություն, որն արդեն շրջանառվել է և ուրվագծում է համաձայնությունը. և ոչ ոք չի առաջարկել, որ մենք դրանք մի կողմ դնենք: Մարտահրավերն այն է, որ ճանապարհ գտնենք օգնելու կողմերին ձեռնարկել այդ վերջին, համարձակ քայլը մնացյալ տարաձայնությունները կամրջելու ու իրենց ժողովուրդներին ապահովելու խաղաղություն ու կայունություն, որին նրանք արժանի են:
Երկու տասնամյակ սակայն խաղաղությունն անորսալի է եղել: Բոլոր կողմերի միջև անվստահություն կա միմյանց նկատմամբ, և Հայաստանում ու Ադրբեջանում հասակ է առել երիտասարդների մի սերունդ, որոնք միմյանց հետ անմիջական շփման հնարավորությունից զրկված են եղել: Շատերն են նշում, որ ավագ սերնդի ներկայացուցիչները հիշում են, որ մի ժամական հայերն ու ադրբեջանցիները կողք-կողքի ապրել են, ու տարաձայնությունները հարթելու համար զենք վերցնելու կարիք չի զգացվել:
Մի առիթով Չերչիլն ասել է. «խաղաղությունը բանակցում ես թշնամուդ հետ, ոչ թե բարեկամիդ հետ»: Ցանկացած բանակցության հաջողության գրավականն այն է, որ բոլոր կողմերը գան այն եզրահանգման, որ մի բան շահում են, իսկ հայերի ու ադրբեջանցիների պարագայում կասկածից վեր է, որ համաձայնությունը բարգավաճման մի նոր դարաշրջան կբացի ողջ տարածաշրջանում: Խաղաղությունից բխող օգուտները շատ ավելին են, քան այն ինչ վճարում ենք շարունակաբար փակուղում գտնվելու դիմաց, և այն հնարավորություն կընձեռի խուսափել թշնամանքի վերականգնման աղետալի հետևանքներից:
Հայաստանն անմիջապես կշահի բաց սահմաններից, ավելի մեծ անվտանգությունից, առևտրի, ուղևորությունների և իր բոլոր հարևանների հետ կապերի նոր հնարավորություններից:
Ադրբեջանը կկարողանա վերացնել այն հիմնական խոչընդոտը, որ կանգնած է իր` որպես համաշխարհային խաղացող, տարածաշրջանային առևտրային կենտրոն և անվտանգության ոլորտի ամուր գործընկեր կայանալու ճանապարհին` միաժամանակ հաշտեցման ու վերադարձի հեռանկար բացելով հարյուր հազարավոր փախստականների ու ներքին տեղահանված անձանց համար:
Իսկ Լեռնային Ղարաբաղում բնակվող հազարավոր մարդիկ կկարողանան ազատվել մեկուսացման ու կախվածության կապանքներից:
Խաղաղության համաձայնագիրը՝ պատշաճ կերպով մշակված ու իրականացված, վերջ կդնի նաև սահմանի ու շփման գծի երկայնքով մարդկային կորուստների ողբերգական ու կայուն շարքին թե՛ զինվորական, թե՛ քաղաքացիական անձանց շրջանում: Թվերը դժվար է հստակ նշել, սակայն արդեն իսկ այս տարվա ընթացքում կրակագծում մեկ տասնյակից ավել մարդիկ զոհվել են, իսկ վիրավորվածների թիվը նույնիսկ ավելին է: Սա անընդունելի է:
Ոչ պակաս կարևոր է այն մեծ ֆինանսական բեռը, որը մարտական պատրաստականության ու սպառազինությունների մրցավազքի արդյունքում կրում են պետական բյուջեները. դա խաղաղության շահաբաժինն է, որը առավել արդյունավետ օգտագործման դեպքում ինքնին ի զորու է փոխել իրավիճակը թե Հայաստանի, թե Ադրբեջանի համար:
Հաջորդ շաբաթ նշում ենք հրադադարի համաձայնագրի ստորագրման 20 տարին: Թեպետ կարող ենք հպարտանալ, որ կարողացել ենք խուսափել բացահայտ պատերազմի վերսկսումից, սակայն պետք է նաև համաձայնենք, որ ներկայիս իրավիճակն անընդունելի է ու երերուն:
Անվերջ բանակցություններ, բռնության պարբերական պոռթկումներ, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղում բնակվողների մեկուսացում, հուսահատություն Ադրբեջանում և վրդովմունք վերջինիս ներքին տեղահանվածների շրջանում. սա խաղաղության ու կայունության բաղադրատոմսը չէ, սա նաև բարգավաճման ուղին չէ:
Տարածաշրջանի մարդիկ արժանի են ավելի լավին:
…
Այս աշխատանքը ես սկսեցի անցյալ տարվա սեպտեմբերին՝ այցելելով տարածաշրջան և հանդիպում ունենալով երկու նախագահների ու նրանց արտգործնախարարների հետ Բաքվում և Երևանում: Ես նաև եղա Լեռնային Ղարաբաղում՝ միանալով դեսպան Անջեյ Կասպրչիկի թիմին, որն իրականացնում էր ԵԱՀԿ հերթական մշտադիտարկումը շփման գծի երկայնքով՝ Աղդամի ու Գինդարխի ճանապարհների միջև ընկած հատվածում:
Ես թիմին միացա շփման գծի արևմտյան կողմում և առաջին անգամ ռազմաճակատի գիծը տեսա: Ես տեսա այն դժգույն իրականությունը, որ ծառացած է այս գծի երկու կողմերում գտնվող զինվորների առաջ, ովքեր ապրում և աշխատում են խրամատների ու դիրքերի ետևում և միմյանցից բաժանված են միայն փշալարերով ու ականապատ տարածքներով:
Կողմերն ապրում են դիպուկահարների կրակոցների ու ականների պայթելու վախն իրենց սրտերում: Նրանք մտահոգված են շփման գծին կամ հայ-ադրբեջանական միջազգային սահմանին «շատ մոտ» գտնվող քաղաքացիական բնակչության կյանքով, արոտավայրերի ու դաշտերի, գերեզմանների ու շենքերի հասանելիության հարցերով:
ԵԱՀԿ դիտորդներն աշխատել են երկու տասնամյակ՝ աչքերը պահելով այս փխրուն խաղաղության վրա, սակայն չունենք իրավասություն կամ ռեսուրսներ վերջ դնելու հաճախակի արձանագրվող դժբախտ դեպքերին, կամ էլ բացահայտելու պատասխանատուներին:
Կողմերն ամեն տարի հրադադարի խախտման մասին հազարավոր հաղորդումներ են ներկայացնում , սակայն մենք անկարող ենք գտնվել համաձայնության գալ որևէ միջոցի շուրջ, որը կնվազեցներ այդ դրսևորումները:
Ես նաև Լեռնային Ղարաբաղում եմ եղել, որտեղ հանդիպել եմ դե-ֆակտո իշխանությունների հետ, լսել նրանց դիրքորոշումները: Եկող շաբաթ կրկին նախատեսում եմ լինել այնտեղ՝ մյուս համանախագահների հետ միասին: Կասկածից վեր է, որ տևական խաղաղության ցանկացած համաձայնություն հաջողված համարվելու համար պետք է արտացոլի բոլոր կողմերի դիրքորոշումները:
Մայրաքաղաքներում ես առավել հուսադրող ուղերձներ եմ լսել: Երկու նախագահներն էլ ցանկանում են առաջընթաց ունենալ: Երկուսն էլ համաձայն են, որ վերջին տարիների ընթացքում բանակցված փաստաթղթերը պարունակում են համաձայնության ընդհանուր գծերը:
Համանախագահներն անցյալ տարվա նոյեմբերին Վիեննայում ընդունեցին նախագահներին: Դա 2012թ. հունվարից հետո նախագահների առաջին հանդիպումն էր, և նրանց առաջին դեմառդեմ հանդիպումը 2009թ. ի վեր: Նրանց խոսակցությունը, առաջընթացի ուղի գտնելու հանձնառության մասին հայտարարելը հուսադրող էր մեզ համար: Դրանից հետո մենք տասը տարբեր առիթներով հանդիպել ենք արտգործնախարարների հետ՝ մեկի կամ երկուսի հետ միասին, որպեսզի քննարկումը շարունակվի:
Այնուհանդերձ, հստակ է, որ միայն նախագահներն են, որ ի զորու են իրենց երկրների համար նման փոխակերպող հետևանքներ ունեցող համաձայնություն կնքել: Միացյալ Նահանգները երկու ղեկավարներին համառորեն հորդորել է կրկին հանդիպում ունենալ առաջիկայում և օգտագործել այս հնարավորության պատուհանը, երբ խաղաղությունը հնարավոր է:
…
Երբ ես անցյալ տարի աշնանը առաջին անգամ ուղևորվեցի Բաքու և Երևան, ես փոխանցեցի Նախագահ Օբամայի գրավոր հավաստիքներն ու վերահաստումն առ այն, որ Միացյալ Նահանգները պատրաստ է շարունակել խաղաղության հաստատմանն ուղղված ջանքերը ` որպես Մինսկի խմբի համանախագահ և որպես երկու պետությունների սերտ գործընկեր: Փոխզիջումների շրջանակն այդ պահի դրությամբ արդեն իսկ հաստատված էր, և իմ ուղերձն այն էր, որ ժամանակն է նորովի ջանքեր գործադրել տարածաշրջանում խաղաղություն հաստատելու համար:
Թույլ տվեք ներկայացնել «հաստատված» փոխզիջման հիմնական տարրերը, որոնք բոլորն էլ հանրայնացվել են նախագահներ Օբամայի, Մեդվեդևի և Սարկոզիի 2009թ. Լ՛Ակիլայի և 2010թ. Մուսկոկայի համատեղ հայտարարություններում հիշատակվելով: Այս սկզբունքներն ու տարրերը կազմում են Մինսկի խմբի ու Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վերաբերյալ ԱՄՆ քաղաքականության հիմքը:
Պայմանավորվածության առանցքը ՄԱԿ-ի խարտիան է ու համապատասխան փաստաթղթերը և Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի հիմնարար սկզբունքները: Մասնավորապես, մեր ուշադրության կենտրոնում են այն սկզբունքներն ու հանձնառությունները, որոնք վերաբերում են ուժի կամ ուժի սպառնալիքի չկիրառմանը, տարածքային ամբողջականությանը և ազգերի հավասար իրավունքներին ու ինքնորոշմանը:
Այդ հիմքի վրա կառուցելով ՝ կան վեց տարրեր, որոնք պետք է խաղաղության համաձայնագրի մաս կազմեն, եթե ուզում ենք, որ այն տևական լինի: Այս տարրերի հերթականությունը և դրանց հետ կապված մանրամասներն, անշուշտ, բանակցությունների միջոցով պետք է որոշվեն, սակայն դրանք պետք է դիտարկվեն որպես անբաժանելի ամբողջականություն: Որոշ տարրեր պահելու, որոշ տարրեր դուրս թողնելու ցանկացած փորձ անհնարին կդարձնի հավասարակշռված լուծման հասնելը:
Առանց որոշակի հերթականության ներկայացնեմ այդ տարրերը.
Առաջին, հաշվի առնելով Լեռնային Ղարաբաղի բարդ պատմությունը՝ կողմերը պետք է համաձայնության գան, որ վերջնական իրավական կարգավիճակի որոշումը պետք է իրականացվի փոխադարձաբար համաձայնեցված և իրավական ուժ ունեցող կամաարտահայտման միջոցով ապագայում: Սա ընտրովի տարբերակ չէ: Միջանկյալ կարգավիճակը կլինի ժամանակավոր:
Երկրորդ, նախկին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Հանրապետության սահմաններում գտնվող տարածքը, որը չի վերահսկվում Բաքվի կողմից, պետք է ստանա միջանկյալ կարգավիճակ, որի համար առնվազն պետք է ապահովված լինեն անվտանգության երաշխիքներ և ինքնակառավարում:
Երրորդ, Լեռնային Ղարաբաղը շրջապատող գրավյալ տարածքները պետք է վերադարձվեն Ադրբեջանի վերահսկողությանը: Ադրբեջանի ինքնիշխանության նկատմամբ հարգանքի բացակայության պայմաններում կարգավորում չի կարող լինել և Ադրբեջանի ինքնիշխանության ճանաչումն այդ տարածքների նկատմամբ պետք է վերականգնվի:
Չորրորդ, պետք է լինի միջանցք, որը կկապի Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղի հետ: Այն պետք է բավարար լայնություն ունենա, որպեսզի անվտանգ անցում ապահովվի, բայց այն չի կարող ընդգրկել Լաչինի ողջ շրջանը:
Հինգերորդ, տևական կարգավորման ներքո պետք է ճանաչվի ներքին տեղահանվածների ու փախստականների իրենց նախկին բնակավայր վերադառնալու իրավունքը:
Եվ վերջապես վեցերորդ, կարգավորմամբ պետք է ապահովվեն անվտանգության միջազգային երաշխիքներ, ինչը կներառի խաղաղապահ գործողություն: Չկա այնպիսի սցենար, որտեղ խաղաղությունն ապահովվի առանց լավ մշակված ու բոլոր կողմերի վստահությունը վայելող խաղաղապահ գործողության:
…
Ժամանակն է, որ կողմերը հանձնառություն ստանձնեն ձեռնամուխ լինելու խաղաղության բանակցություններին՝ հիմք ընդունելով մինչ օրս կատարած աշխատանքը: Անիրատեսական է կարծել, որ ժամանակ առ ժամանակ տեղի ունեցող հանդիպումներն ինքնին բավական են տևական խաղաղություն հաստատելու համար:
Երբ այս բանակցությունները մեկնարկեն, կողմերը ոչ միայն պետք է վերահաստատեն հրադադարը պահպանելու իրենց հանձնառությունը, այլ նաև ձեռնարկեն երկար սպասված և հույժ անհրաժեշտ անվտանգության համար վստահության ձևավորման միջոցներ:
Երբ մենք լծվենք խաղաղության բանակցություններին, գործնական հարցերի ավելի լայն շրջանակ կարող ենք ներկայացնել, որոնցից կշահեն բոլոր կողմերը: Կձևավորվեն տնտեսական և կոմերցիոն խթաններ. կվերականգնվեն էներգետիկ, տրանսպորտային և հեռահաղորդակցության կապերը, կլինեն ուղևորություններ ու ժողովուրդների միջև շփումներ ապահովող ծրագրեր, որոնք կսկսեն հակակշիռ ապահովել ներկայումս գերակայող վտանգավորության աստիճանի հասնող միակողմանի պատմություններին:
Մինսկի խմբի համանախագահներին համախմբում է խնդրի խաղաղ կարգավորման հասնելու հարցում կողմերին օգնելու ընդհանուր նպատակը: Մենք մտադիր ենք աշխատել Մինսկի խմբի շրջանակում՝ որպես հակամարտության կարգավորման հիմանական օղակ: Միացյալ Նահանգներն ու Ռուսաստանը Ֆրանսիայի հետ միասին ընդհանուր հանձնառություն են ստանձնել Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղության ու անվտանգության մասով: Միացյալ Նահանգները պատրաստ է օգնել և անել այն ամենը, ինչ կարող է: Մենք նաև կոչ ենք անելու Միացյալ Նահանգներում և աշխարհի այլ երկրներում գտնվող սփյուռքի համայնքներին հանդես գալ խաղաղության հաստատման դիրքերից և օգնել վերջակետ դնելու այս հակամարտությանը:
Իհարկե, առաջին քայլը ձեռնարկելը Հայաստանի ու Ադրբեջանի կառավարությունների խնդիրն է: Նրանք պետք է դիտարկեն այն միջոցները, նույնիսկ միակողմանի միջոցները, որոնք ի ցույց կդնեն առաջընթացի իրենց մղումը, լարվածությունը թուլացնելու ու բանակցային մթնոլորտը բարելավելու հանձնառությունները: Նրանք պետք է կրճատեն թշնամական հռետորաբանությունը և բնակչությանը նախապատրաստեն խաղաղության և ոչ պատերազմի:
Տևական կարգավորման հարցում անբաժանելի ու ոչ պակաս կարևոր են ադրբեջանցիների ու հայերի միջև կապեր, շփումներ ապահովող ժողովրդական դիվանագիտության ջանքերը: Այս կարգի ծրագրերը կարող են օգնել երկու երկրների քաղաքացիներին պատրաստվել խաղաղությանը և հաշտվել անցյալի ցավերի հետ: Ակնկալում ենք, որ կողմերը կօժանդակեն այն անձանց և կազմակերպություններին, որոնք պատրաստ են աշխատել ժողովրդական դիվանագիտության ու մարդկանց շփումներին ուղղված ծրագրերում:
Հուսով եմ, որ դուք կաշխատեք մեզ հետ տևական խաղաղության հարցն առաջ տանելու ուղղությամբ: Համանախագահների մանդատն է նպաստել բանակցություններին, սակայն մենք բոլորս պետք է աջակցենք ակտիվ քաղաքացիներին, աշխարհիկ ու կրոնական առաջնորդներին, հասարակական կազմակերպություններին, ԶԼՄ-ներին և բոլոր մյուսներին, ովքեր հետամուտ են այս նպատակներին: Տևական խաղաղություն կերտելիս հիմքում սոսկ թուղթը չէ, այլ վստահությունը, հավատ ընծայելը և երկու երկրների ժողովուրդների մասնակցությունը:
Եկեք աշխատենք միասին, որպեսզի խաղաղության պահանջարկ ձևավորենք: Եկեք պահանջատեր լինենք այն օգուտներին, որ խաղաղ կարգավորումը կբերի տարածաշրջանի բոլոր մարդկանց համար:
Շնորհակալություն: