Հ.Յ.Դ. հարաւային ամերիկայի հայ դատի յանձնախումբը դատապարտեց պոլիվիայի մէջ զինուորական միջամտութիւնը

Պուէ­նոս Այրէս, Փրենսա Արմե­նիա (16.11.2019). Հայ Յե­ղա­փո­խա­կան Դաշնակցութեան Հա­րաւա­յին Ա­մե­րի­կա­յի Հայ Դա­տի Յանձնա­խումբը 15 Նո­յեմբե­րին հրա­պա­րա­կեց սպա­նե­րէ­նով տա­րա­ծուած յայտա­րա­րութիւն մը Պո­լի­վիա­յի մէջ նա­խորդ շա­բա­թա­վերջին տե­ղի ունե­ցած մի­ջա­դէ­պե­րուն ա­ռընչութեամբ:

Նշենք, որ Շա­բաթ, 10 Նո­յեմբե­րին, երկրի նա­խա­գահ Է­վօ Մո­րա­լէս ներկա­յա­ցուցած էր իր հրա­ժա­րա­կա­նը ի հետև­անք բա­նա­կի հրա­մա­նա­տա­րութեան հրա­պա­րա­կա­յին «թե­լադրանք»ին՝ բա­ցա­ռե­լու իր մասնակցութիւնը երկրի նա­խա­գա­հա­կան ընտրութիւննե­րուն: Անցնող 14 տա­րի­նե­րուն, Մո­րա­լէս, Այմա­րա ցե­ղա­խումբէն սե­րած ղե­կա­վար մը որ իր քա­ղա­քա­կան ասպա­րէ­զը սկսած էր գլխաւո­րե­լով քո­քա­յի տերև մշա­կող գիւղա­ցի­նե­րու արհմիութիւնը և պայքա­րե­լով ա­նոնց ի­րաւունքնե­րուն հա­մար, ե­րեք հետև­ո­ղա­կան ա­ռիթնե­րով ընտրուած էր նա­խա­գահ: Իր և իր գլխաւո­րած Դէ­պի Ընկերվա­րութիւն Շարժում (ՄԱՍ) կուսակցութեան կա­ռա­վա­րութեան օ­րով երկրի սահմա­նադրութիւնը բա­րե­փո­խուե­ցաւ ընդունե­լով Պո­լի­վիա­յի բազմազգութեան փաստը: Այդ տա­րի­նե­րը ե­ղան նաև երկրի աննա­խընթաց տնտե­սա­կան բարգաւաճման տա­րի­ներ: 2016ին Մո­րա­լէս ուզեց անգամ մը ևս բա­րե­փո­խել Սահմա­նադրութիւնը՝ ինքզինքին թոյլատրե­լու հա­մար անսահման վե­րընտրութիւն, սա­կայն դէմ յանդի­ման ե­կաւ հա­սա­րա­կութեան մերժումին ինչպէս ի յայտ ե­կաւ ժո­ղովրդա­յին հարցա­խոյզի մը ընդմէ­ջէն: Այդուհանդերձ, Մո­րա­լէս յա­ջո­ղե­ցաւ ընտրա­կան յանձնա­ժո­ղո­վը հա­մո­զել և իր թեկնա­ծութիւնը վաւե­րացնել: Հոկտեմբեր 26ին տե­ղի ունե­ցած ընտրութիւննե­րուն ինքզինք շատ քիչ թիւով քուէ­նե­րու տարբե­րութեամբ յաղթա­կան հռչա­կե­լէ յե­տոյ, Մո­րա­լէս դէմ յանդի­ման ե­կաւ ընդդի­մութեան կողմէ արդիւնքի մերժումին և քա­ղա­քա­կան տագնա­պի: Անկա­րող ելք մը գտնե­լու, ան հրա­պա­րակ ե­կաւ նոր ընտրութիւննե­րու ա­ռա­ջարկով, որմէ յե­տոյ բա­նա­կի հրա­մա­նա­տա­րութիւնը ա­ռաւ այդ ա­նուղղա­կի մի­ջամտութեան քայլը ո­րով և այլընտրանք չտուաւ ի­րեն բա­ցի հրա­ժա­րե­լէ: Մո­րա­լէ­սի քա­ղա­քա­կան ա­պաստան տուաւ Մեքսի­քոն, որ յա­տուկ օ­դա­նաւ մը տրա­մադրեց զինք դուրս բե­րե­լու հա­մար երկրէն: Իր անվտանգութեան ա­պա­հովման հա­մար աշխոյժ մի­ջազգա­յին յա­րա­բե­րա­կան աշխա­տանք տա­րաւ Արժանթի­նի նո­րընտրեալ նա­խա­գահ Ալպերթօ Ֆերնանտէզ որ 10 Դեկտեմբե­րին իր պաշտօ­նը պի­տի ստանձնէ: Մո­րա­լէ­սի տեղ ինքզինք երկրի նա­խա­գահ հռչա­կեց ընդդի­մութեան ծե­րա­կուտա­կան Ժա­նին Ժա­նիէս ա­ռանց Խորհրդա­րա­նի հա­մա­ձայնութեան (Մո­րա­լէ­սի հետև­որդ պատգա­մաւորնե­րը մե­ղա­մասնութիւն են օ­րէնսդիր մարմնին մէջ): Ժա­նիէ­սի նա­խա­գա­հութեան օ­րի­նա­կա­նութիւնը անմի­ջա­պէս ճանչցան Պրա­զի­լի նա­խա­գահ Ժաիր Պոլսո­նա­րօ և Տո­նալտ Թրամփ, որ նաև… ողջունեց զի­նուո­րա­կաննե­րու մի­ջամտութիւնը նշե­լով որ այն օ­րի­նակ պէտք է ըլլայ Վե­նե­զուե­լա­յի և Նի­քա­րա­կուա­յի զի­նուո­րա­կաննե­րուն:

Իր յայտա­րա­րութեան մէջ Հայ Դա­տի Յանձնա­խումբը ա­ռա­ջին հերթին ամբողջա­կան յանձնա­ռութիւն կը յայտնէ ժո­ղովրդա­վա­րութեան, մարդկա­յին ի­րաւանց յարգանքի և քա­ղա­քա­կան տագնա­պը զուտ պե­տա­կան հաստա­տութիւննե­րու ճամբով լուծե­լու մի­ջո­ցին: «Կը մերժենք ներքին քա­ղա­քա­կան ո­լորտին մէջ զի­նուո­րա­կան որևէ ձևի մի­ջամտութիւն ո­րովհետև այն պե­տա­կան հա­րուա­ծի ձև է ինչպէս որ է պա­րա­գան Է­վօ Մո­րա­լէ­սի հրա­ժա­րա­կա­նին», կ’ը­սուի յայտա­րա­րութեան մէջ: Ոչ մէկ զի­նուո­րա­կան մի­ջամտութիւն կրնայ քա­ղա­քա­կան տագնա­պի լուծում հանդի­սա­նալ, կը հաստա­տէ Հայ Դա­տի Յանձնա­խումբը, միակ լուծումի ճամբան տեսնե­լով խա­ղաղ երկխօ­սութեան մէջ: Նշե­լով Լա­տի­նա­կան Ա­մե­րի­կա­յի երկար և ողբե­րա­գա­կան անցեա­լը՝ պե­տա­կան հա­րուածնե­րու և արտա­քին մի­ջամտութիւննե­րու, Հայ Դա­տի Յանձնա­խումբի յայտա­րա­րութիւնը անհրա­ժեշտ կը գտնէ որ մի­ջազգա­յին հա­սա­րա­կութիւնը դիրքո­րո­շուի նման նա­խա­ձեռնութիւննե­րու դէմ և մերժէ իշխա­նութեան գա­լու ոչ-սահմա­նադրա­կան ա­մէն ձև: Միևնոյն ժա­մա­նակ սա­կայն, Հայ Դա­տի Յանձնա­խումբին հա­մար «անզգուշութիւն» է իշխա­նութեան վրայ մնա­լու ա­մէն փորձութիւն, ի մասնաւո­րի երբ այն արդիւնք է քա­ղա­քա­կան մա­նի­պուլա­ցիա­յի և իշխա­նութիւննե­րու բա­ժանման սկզբունքի խախտումին: Իշխա­նութեան վրայ յա­րատև­ե­լու արդիւնքը, «ինչպէս մեր տա­րա­ծաշրժա­նի նո­րա­գոյն պատմութեան փորձը ցոյց կու տայ, ոչ միայն հա­սա­րա­կութեան կարև­որ հա­տուա­ծի մը ընդվզումն է, այլ նա­մա­նաւանդ՝ տնտե­սա­կան բարգաւա­ճումը, քա­ղա­քա­կան բազմա­զա­նութեան ամրագրումը և ընկե­րա­յին արդա­րութեան յա­ռա­ջընթա­ցը կա­սեցնե­լու ռիսկը»: Այդ բո­լո­րը, կը վկա­յէ յայտա­րա­րութիւնը, «անժխտե­լի ձեռքբե­րումներ են Պո­լի­վիա­յի մէջ անցնող 14 տա­րի­նե­րուն»:

Հայ Դա­տի Յաձնա­խումբը դի­տել կու տայ որ անցնող 15 տա­րի­նե­րուն Հա­յոց Ցե­ղասպա­նութեան մի­ջազգա­յին ճա­նաչման գործընթա­ցը մեծ յա­ռաջխա­ղացք ունե­ցած է Լա­տի­նա­կան Ա­մե­րի­կա­յի մէջ ի հետև­անք ժո­ղովրդա­վա­րութեան, բազմա­զա­նութեան և մարդկա­յի ի­րաւանց յարգանքի ո­լորտին մէջ արձա­նագրուած յա­ռա­ջընթա­ցին: «Այս իսկ պատճա­ռով կը մերժենք ամբողջա­տի­րա­կան վարքագծի, խտրա­կան ե­լոյթնե­րու, արտա­քին մի­ջամտութեանց և սահմա­նադրա­կան կարգի խախտման ա­մէն վե­րա­դարձ», կը կարդա­ցուի յայտա­րութեան մէջ, որ կ’աւարտի զօ­րակցութիւն յայտնե­լով Պո­լի­վիա­յի ժո­ղո­վուրդին ի խնդիր տագնա­պի խա­ղաղ լուծումին: