The ARF-D Press Office reporter interviewed ARF-D Bureau member, Chairman of the Armenian Cause Central Council (ANC International) Hagop Der-Khatchadourian
Question – About four weeks ago, on the occasion of the anniversary of Hrant Dink’s assassination, PKK leader Abdullah Ocalan’s letter was first published in Istanbul’s “Agos” weekly. So far, the ARF-D has not officially commented on this letter; what is the party’s official position?
HDKh – First, I should say that Ocalan’s letter was published later than expected, presumably because it had to go through the corresponding Turkish state structures. About twenty days before the publication of the letter, Ocalan had announced that on “the day of the anniversary of Hrant’s assassination”—that is January 19— he will send such a letter “directed to our Armenian compatriots.” It was exactly then that Bese Hozat, a co-chair of an organization led by Ocalan, the Kurdistan Communities Union (KCK), had made controversial statements about Armenians. Ocalan, in response to the indignation regarding the statements by Hozat, had announced that he will send a letter to convince the Armenians. However, Ocalan’s letter does not clearly fulfill the required rectification.
Question – Do you mean to say that you are dissatisfied with the letter?
HDKh – We welcome the fact that the imprisoned leader of the Kurdish people’s liberation struggle, Apo, has sent a letter to the Armenians. The circumstances, in his words “the difficult conditions” in which Ocalan is, should absolutely be taken into consideration and the contents of the letter should be understood and evaluated accordingly. We are glad, that once again, Ocalan gives the Armenian Genocide the proper characterization and considers that the Republic of Turkey will inevitably have to confront this painful history.
What are incomprehensible in Ocalan’s letter are the references to “lobbies” and “cemaat” (communities). In a letter addressed to the Armenians these references at the minimum cause bewilderment: are these references regarding Armenian communities and lobbies in the Diaspora? Especially that Ocalan calls on the Armenian people to “continue its struggle without falling into racist-nationalist traps” and, against all those, “calls for a careful, clear examination of the issue.” There were negative expressions about Armenian lobbies in the Diaspora or in Turkey in Hozat’s comments too, and, about a year ago, in purported comments by Ocalan himself. In the Diaspora, what are called “Armenian lobbies” are the active structures which express the political will of large popular masses of the Armenian people.
I do not comment on evaluations and criticism which appeared in the Armenian media regarding thoughts expressed or not expressed in the letter. Apart from all this, we have strong reservations —to put it mildly— about Apo’s reference to Turkey’s prospect, that it can become “a republic crowned with democracy, which will both come to terms with the past and be a republic in which all different identities will live freely.”
However, I repeat that this appeal by itself, in spite of its shortcomings and contradictory thoughts, is a welcome step which can pave the road to the development of Armenian-Kurdish relations. Of course, those relations should be based also on justice for the Armenian Genocide and the rights of the Armenian people, as assurance to the establishment of real democracy and equal rights.
ARF-D Press Office
28-02-2014
Ձախէն՝ Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ Յակոբ Տէր Խաչատուրեան, Թուրքիոյ քրտամէտ Խաղաղութիւն եւ Ժողովրդավարութիւն կուսակցութեան (BDP) համանախագահ Սալահէտտին Տէմիրթաշ եւ նոյն կուսակցութեան արտաքին յարաբերութիւններու պատասխանատու, Վանէն ընտրուած Թուրքիոյ խորհրդարանի անդամ Նազմի Կիւր, Հայ Դատի Յանձնախումբի Ուաշինկթընի գրասենեակին մէջ, 29 Հոկտեմբեր 2013։
ՀՅԴ-ի կեցուածքը Էօճալանի նամակին նկատմամբ՝ ողջունելի, բայց լուրջ վերապահումներով
Հ.Յ.Դ. Մամլոյ Դիւանի լրագրողը դիմեց Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ, Հ.Յ.Դ. Հայ Դատի Կեդրոնական խորհուրդի նախագահ Յակոբ Տէր Խաչատուրեանին.
Հարցում – Մօտ չորս շաբաթ առաջ հրապարակուեցաւ Փ.Ք.Ք.-ի առաջնորդ Ապտուլլահ Էօճալանի նամակը՝ Հրանդ Տինքի սպանութեան տարելիցին առիթով, որ նախ հրատարակուեցաւ Պոլսոյ «Ակօս» շաբաթաթերթին մէջ։ Հ.Յ.Դ.-ն ցարդ պաշտօնապէս չարձագանգեց այդ նամակին. այս նամակի մասին ի՞նչ է կուսակցութեան կեցուածքը։
Յ.Տ.Խ. – Նախ ըսեմ, որ Էօճալանի նամակը նախատեսուածէն ուշ հրապարակուեցաւ, ենթադրաբար՝ որովհետեւ պէտք է անցներ թրքական համապատասխան կառոյցներու բովէն։ Հրապարակումէն մօտ քսան օր առաջ, Էօճալան «մինչեւ Հրանդին սպանութեան տարելիցի օրը» — այսինքն՝ 19 Յունուար — «մեր հայ հայրենակիցներուն ուղղուած» նման նամակ մը գրելու մասին արդէն հրապարակում կատարած էր։ Այդ ճիշտ այն օրերուն էր, երբ Էօճալանի գլխաւորած մէկ կազմակերպութեան՝ Քիւրտիստանի Համայնքներու Միութեան (KCK) համանախագահ Պէսսէ Խոզաթ խնդրահարոյց յայտարարութիւն կատարած էր հայութեան մասին։ Էօճալան, արձագանգելով Խոզաթի ըսածներուն նկատմամբ ստեղծուած ընդվզումին, ըսած էր, թէ հայերուն համոզելու համար պիտի գրէ իր նամակը։ Էօճալանի նամակը, սակայն, յստակ կերպով անհրաժեշտ սրբագրութիւնը չի կատարեր։
Հարցում – Այսինքն, դժգո՞հ էք նամակէն։
Յ.Տ.Խ. – Ողջունելի է այն փաստը, որ քիւրտ ժողովուրդի ազատագրական պայքարի բանտարկուած առաջնորդը՝ Աբոն հայութեան ուղղուած նամակ գրած է։ Պէտք է անպայման նկատի ունենալ այն հանգամանքները, իր բառերով՝ «դժուար պայմաններ»ը, որոնց մէջ կը գտնուի Էօճալանը եւ նամակին բովանդակութիւնը ըստ այդմ պէտք է հասկնալ, արժեւորել։ Ուրախ ենք, որ Էօճալան անգամ մը եւս Հայոց Ցեղասպանութեան ճիշդ բնորոշումը կու տայ եւ Թուրքիոյ հանրապետութեան համար այս ցաւոտ պատմութեան հետ առերեսումը անխուսափելի կը նկատէ:
Ինչ որ անհասկնալի է Էօճալանի նամակին մէջ, յղումներն են «լոպիներու» եւ «համայնքանման կառոյցներու»։ Հայութեան ուղղուած նամակի մը մէջ այս յղումները առնուազն շփոթմունք կը ստեղծեն՝ արդեօ՞ք խօսքը Սփիւռքի հայկական համայնքային կառոյցներու եւ լոպիներու մասին է։ Մանաւանդ՝ երբ Էօճալան հայ ժողովուրդին կ՚առաջարկէ «առանց ցեղապաշտ-ազգայնական թակարդներու մէջ իյնալու շարունակէ իր պայքարը» եւ այդ բոլորին «դէմ զգուշութեան, յստակ դիտարկումով մը խնդիրը քննարկելու կը հրաւիր[է]»։ Սփիւռքի թէ Թուրքիոյ մէջ հայկական լոպիներու մասին բացասական արտայայտութիւն կար նաեւ Խոզաթի ըսածին մէջ, եւ ըսած ըլլալու վերագրում՝ մօտ մէկ տարի առաջ, նոյնինքն Էօճալանին։ Սփիւռքի մէջ «հայկական լոպի» կոչուածը հայութեան ժողովրդային լայն խաւերու կամքը արտայայտող գործունեայ կառոյցներ են:
Չեմ անդրադառնար նաեւ նամակին մէջ արտայայտուած եւ կամ չարտայայտուած մտքերու մասին արժեւորումներուն եւ քննադատութիւններուն, որոնք տեղ գտան հայկական լրատուամիջոցներու մէջ։ Այս բոլորէն անկախ, մենք, մեղմ ըսած՝ խիստ վերապահ ենք Աբոյի ակնարկած Թուրքիոյ հեռանկարին նկատմամբ, թէ՝ ան կրնայ ըլլալ «ժողովրդավարութեամբ պսակադրուած հանրապետութիւն մը[, որ] թէ՛ պիտի յաջողի անցեալի հետ հաշտուելու եւ թէ բոլոր տարբեր ինքնութիւններուն ազատապէս ապրած հանրապետութիւն մը դառնալու»։
Ամենայնդէպս, կը կրկնեմ որ այս կոչը ինքնին, որքան ալ պակասաւոր կամ նոյնիսկ հակասական մտքերով խճողուած, ողջունելի է որպէս քայլ մը, որ կրնայ ճամբայ հարթել հայ-քիւրտ յարաբերութիւններու զարգացման։ Այդ յարաբերութիւնները անշուշտ պէտք է խարսխուին նաեւ Հայկական Ցեղասպանութեան եւ հայութեան իրաւունքներուն նկատմամբ արդարութեան վրայ՝ որպէս գրաւական իսկական ժողովրդավարութեան եւ համահաւասար իրաւունքներու հաստատման:
Հ.Յ.Դ. ՄԱՄԼՈՅ ԴԻՒԱՆ
28-02-2014