معرفی کتاب مسأله آرتساخ (قراباغ) «مجموعه مقالات مستند تاریخی»
به کوشش،ایساک یونانسیان
کتاب مسأله آرتساخ (قراباغ) به کوشش ایساک یونانسیان،پژوهشگر مسائل قفقاز و ترکیه از سوی نشر هزار کرمان، در 1500 نسخه و 399 صفحه ،به صورت رنگی به چاپ رسید.
نویسنده این کتاب را در ده فصل و بصورت مجموعه مقالات مستند تاریخی که از سوی او و برخی مورخان و کارشناسان ارمنی و ایرانی، نگاشته شده تقسیم بندی کرده است.
تاریخ ارمنستان،تاریخ جمهوری آرتساخ(قراباغ)،تاریخ منطقه نخجوان، روند شکل گیری جمهوری آذربایجان، ریشه های درگیری بین ارمنستان و آذربایجان،جنگ قراباغ و وقایعی نظیر حادثه خوجالی و نقش ترکیه در آن و سیاست های ارمنی ستیزی مقامات جمهوری آذربایجان از نکات بارز و برجسته این کتاب محسوب می شود. بررسی منابع ایرانی، اسلامی و عثمانی در باب تعلق قراباغ به ارمنستان که به صورت نوشته ها و نقشه های تاریخی توصیف شده، دیگر مطالب مهم کتاب را شکل می دهد.
نگارنده در فصل های پایانی این کتاب علاوه بر موارد ذکر شده، به بررسی درگیری های حل نشده ای نیز می پردازد که به صورت یک جنگ رسانه ای در غالب تاریخ سازی و هویت سازی تصنعی از سوی جمهوری آذربایجان در منطقه در جریان بوده و اعمال می گردد.از نظر نویسنده این موارد حل نشده باعث شده تا امروزه مقامات و تاریخدانان جمهوری آذربایجان با وجود بیش از 1600 ابنیه، سنگ نبشته ،کتیبه، کلیسا، ،چلیپا سنگ و گورستان مسیحی ثبت شده در منطقه قراباغ ،وجود نقشه های تاریخی بسیار ، نوشته های تاریخدانان مشهور و حاکمیت چند صد ساله ایران به منطقه قفقاز ، با صرف هزینه های میلیاردی دست به تحریف های تاریخی گسترده زده و کلیه شواهد ،مدارک و نقشه های تاریخی بجا مانده از تاریخ نگاران و جغرافی دانان بنام ایرانی، روس، اروپایی و ارمنی در خصوص تاریخ ایران، ارمنستان و قراباغ را وارونه جلوه دهند.
نویسنده امیدوار است که این کتاب گوشه هایی از حقایق و تاریخ منطقه قفقاز را روشن ساخته و گامی جهت جلوگیری از تحریف تاریخ،ملل باستانی و بزرگی چون ایران و ارمنستان فراهم سازد.
در این کتاب مقالاتی از دکتر کارن خانلری،شاهن هوسپیان،روبن گالیچیان،آنوشیک ملکی،هایک دمویان،روبرت مارکاریان به همراه مقالاتی از ایساک یونانسیان با استفاده از نوشته های دکتر عنایت الله رضا ، کاوه بیات و تاتول هاکوپیان در غالب مقالاتی از فصل نامه فرهنگی،اجتماعی پیمان مشاهد می شود.
«Արցախի (Ղարաբաղի) Հիմնահարցը». Պատմական-Փաստագրական հոդվածների ժողովածու պարսկերեն լեզվով
(diplomat.am, մայիսի 3) Թեհրանի «Հեզար-ե Քերման» հրատարակչությունը 399 էջ եւ 1500 օրինակ տպաքանակով գունավոր տպագրությամբ հրատարակել է Կովկասի եւ Թուրքիայի հարցերի հետազոտող՝ Իսակ Յունանեսյանի աշխատասիրած «ԱՐՑԱԽԻ (ՂԱՐԱԲԱՂԻ) ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԸ» հոդվածների պարսկերեն ժողովածուն:
Տասը գլուխներից կազմված պատմա-փաստագրական հոդվածների ժողովածուն ներառում է թե կազմողի եւ թե հայ ու պարսիկ այլ փորձագետերի հոդվածները:
Գրքի հեղինակ Իսակ Յունանեսյանի խոսքով. “Ժողովածուի հոդվածների ցայտուն եւ ակնառու թեմաներն են՝ Հայաստանի պատմությունը, Արցախի Հանրապետության պատմությունը, Նախիջեւանի տարածաշրջանի պատմությունը, Ադրբեջանի կազմավորման պրոցեսը, հայ-ադրբեջանական հակամարտությունների, արցախյան պատերազմի, Խոջալուի եւ հարանման դեպքերի արմատների վերլուծումը, Թուրքիայի ստանձնած դերակատարությունն այդ խնդիրներում եւ Ադրբեջանի ղեկավարների հակահայ քաղաքականությունը:
Արծարծված մյուս կարեւորագույն նյութերն են Արցախը Հայաստանին պատկանելու մասին խոսող իրանական, եւ օսմանական աղբյուրների քննարկումները: Գրքի ավարտական գլուխներում հեղինակը քննարկում է այդ հիմնահարցի մաս կազմող եւ չլուծված հակամարտություններն ինչ՝ Ադրբեջանն շարունակում է իրականացնել տարածաշրջանում ԶԼՄ-ների պայքարի միջոցով, որը բովանդակում է՝ պատմության հորինում եւ արհեստական շինծու ինքնության ստեղծում:
Խաչքարերով ու գերեզմանատներով, պահպանված բազմաթիվ պատմական քարտեզներով, նշանավոր պատմաբանների գրություններով, Կովկասի տարածաշրջանում Իրանի հայուրամյակներով գերիշխանության փաստերի առկայությամբ հանդերձ՝ Ադրբեջանի ղեկավար այրերն ու պատմաբանները, անտեսելով կամ հերքելով դրանք, զբաղված են միլիարդներ ծախսելով պատմության խեղաթյուրման ծավալուն աշխատանքի վրա՝ նպատակ ունենալով գլխիվայր ներկայացնել բոլոր այն փաստագրությունները, վկայությունները եւ քարտեզները, որոնք՝ պահպանվել են իրանցի, ռուս, եվրոպացի եւ հայ նշանավոր պատմագիրներից ու աշխարհագրագետներից՝ Իրանի, Հայաստանի (Արցախի) պատմության մասին:
Հեղինակը լիահույս է, որ սույն աշխատությամբ հնարավոր կլինի պարսկալեզու ընթերցողին լուսաբանել Կովկասի տարածաշրջանի պատմությանը վերաբերող որոշ ճշմարտություններ եւ գրքի հրատարակումով մի քայլ կատարել ընդդեմ Իրանի ու Հայաստանի պես պատմական հնամյա ժողովուրդների պատմության խեղաթյուրման:
Գրքում հոդվածներ են հրապարակվել՝ դոկտ. Կարեն Խանլարյանից, Շահեն Հովսեփյանից, Ռուբեն Գալիճյանից, Անուշիկ Մելիքյանից, Հայկ Դեմոյանից, Ռոբերտ Մարգարյանից, եւ հոդվածներ գրքի կազմող Իսակ Յունանեսյանից: Ներառվել են նաեւ Թեհրանի «Փեյման» (Պայման) հայագիտական պարսկերեն եռամսյա հանդեսում տպագրված հոդվածներ՝ դոկտ. Էնայաթոլլահ-ե Ռեզայից, Քավեհ-ե Բայաթից, եւ Թաթուլ Հակոբյանից: