(1in.am) ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահի նշանակումը չի ենթադրում ԱՄՆ Սենատի կողմից նրա թեկնածության հաստատում, ինչպես արվում է ԱՄՆ դեսպանների նշանակման պարագայում՝ «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց ՀՅԴ Հայ դատի և քաղաքական հարցերի գրասենյակի ղեկավար Կիրո Մանոյանը՝ անդրադառնալով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ամերիկացի նոր ժամանակավոր համանախագահի նշանակմանը:
2017թ. հունվարից ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ԱՄՆ համանախագահի պաշտոնը ստանձնել է դեսպան Ռիչարդ Հոգլանդը՝ փոխարինելով Ջեյմս Ուորլիքին: Հոգլանդը փորձառու դիվանագետ է, ունի ավելի քան 30 տարվա դիվանագիտական աշխատանքի փորձ: 2006թ. Հոգլանդը ԱՄՆ նախագահի կողմից առաջադրվել էր որպես Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանի թեկնածու, սակայն ԱՄՆ Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովը չի հաստատել նրա թեկնածությունը: Այն ժամանակ վետոյի իրավունքից օգտվել էր սենատոր Ռոբերտ Մենենդեսը՝ նշելով, որ Հոգլանդը ժխտում է Հայոց ցեղասպանության փաստը, ուստի չի կարող ներկայացնել Միացյալ Նահանգների շահերը Հայաստանում:
Խոսելով հարցի մասին՝ Կիրո Մանոյանը տեղեկացրեց, որ Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի Վաշինգտոնի գրասենյակի ղեկավար Արամ Համբարյանը անդրադարձել է այդ թեմային՝ նշելով, որ հանրությունը, իհարկե, գիտի նրա անցյալի մասին, բայց Հայ դատի հանձնախումբը ուզում է հնարավորություն տալ Ռիչարդ Հոգլանդին դրական դեր խաղալու Ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում:
– Պարոն Մանոյան, Հայ դատի հանձնախումբը բոյկոտելո՞ւ է Հոգլանդի նշանակումը, փորձելո՞ւ է հասնել նրան, որ Սենատը կրկին վետո կիրառի նրա նկատմամբ: Նա կհաստատվի՞ այդ պաշտոնում:
– Մինսկի խմբի համանախագահ լինելը չի ենթադրում Սենատի կողմից հաստատման կարգ, դրա համար էլ նման խնդիր չկա: Նա արդեն ստանձնել է պաշտոնը, և արդեն տեսանք համանախագահների առաջին հաղորդագրությունը: Ինչքանով է նա դերակատար այդ հայտարարության մեջ՝ չգիտեմ, բայց մենք այդ հայտարարությունից տեսանք դժգոհությունը մեզ մոտ:
– Ձեր կարծիքով՝ Հոգլանդի գործոնը ազդե՞լ է հայտարարության շեշտադրումների վրա:
– Չեմ կարող ասել՝ որքանով է ազդել, բայց փաստ է, որ ինքը մասնակցել է, թեև այնպես չի, որ միայն ինքն է այդ հաղորդագրությունը գրել, կամ միայն ինքն է պատասխանատու այդ հայտարարության համար: Կան ևս երկու համանախագահներ, որոնք ներկայացնում են իրենց երկրները:
Իսկ Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը արդեն անդրադարձել է այդ հարցին. հանձնախմբի Վաշինգտոնի գրասենյակի գործադիր տնօրեն Արամ Համբարյանը հայտարարել է, որ պարզ է՝ գիտենք իր անցյալի մասին, և հանրությունն էլ գիտի, բայց մենք ուզում ենք իրեն հնարավորություն տալ, որպեսզի նա դրական դերակատարություն ունենա Արցախի հարցի կարգավորման մեջ, որովհետև, նախ, բավական փորձառու դիվանագետ է և իրականության մեջ ընդամենը ժամանակավոր համանախագահ է լինելու, բայց այդ ընթացքում, ըստ Արամ Համբարյանի, հույս ունեն, որ դրական դերակատարություն կունենա:
– Դեսպանի անձնական հայացքները, առանձնահատկությունները, Ձեր գնահատմամբ, կազդե՞ն Մինսկի խմբում ամերիկյան քաղաքականության կամ մոտեցումների վրա, թե՞ այնքան էլ մեծ նշանակություն չունի՝ Ուորլի՞քն է ամերիկացի համանախագահը, Հոգլա՞նդը, թե՞ մեկ այլ դիվանագետ:
– Պարզ է, որ մարդկային գործոնը կարևոր դերակատարություն ունի: Այնպես չէ, որ հատկապես այս օրերին Միացյալ Նահանգների ղեկավարությունը նստել և ասում է, թե ով ինչ պիտի ասի Արցախի հարցում: Ընդհանուր գծերն իրենց մոտ պարզ են, բայց թե ինչ է օրական արվում այդ ընդհանուր գծերի շրջանակներում, ինչ քայլեր են ձեռնարկվում և ինչ հայտարարություններ են արվում՝ դա արդեն համանախագահողների դերակատարությունն է: Ռոբոտ չեն իրենք: Բնական է, որ մարդկային գործոնը դերակատարություն ունի:
– Հոգլանդի նշանակումը ամերիկյան կառավարության փոփոխության հե՞տ էր կապված, թե՞ պարզապես ավարտվել էր Ուորլիքի պաշտոնավարման ժամկետը, և հիմա նշանակվել է նոր համանախագահ:
– Ուորլիքի ժամկետն ավարտվել էր, կարող էին երկարաձգել, բայց փաստորեն ո՛չ Թրամփն է ցանկանում դա, ո՛չ էլ Միացյալ Նահանգների գործադիր իշխանությունը մեծ ցանկություն ուներ, բայց տեսնենք՝ հիմա ինչ կլինի, երբ նոր վարչակազմը գա իշխանության:
– Շատ հետաքրքիր է Ձեր գնահատականը նաև Մինսկի խմբի վերջին հայտարարության մասին: Շատ փորձագետների կարծիքով՝ այն զգալիորեն տարբերվում էր նախորդներից և այնքան էլ օբյեկտիվ չէր: Նախորդ դեպքերում, օրինակ՝ ապրիլյան իրադարձությունների ժամանակ, համանախագահները հասցեական գնահատականներ չէին տալիս մարդասիրական իրավունքի խախտումների մասին: Սա նշանակում է, որ ինչ-որ փոփոխությո՞ւն է եղել համանախագահող երկրների քաղաքականության մեջ, թե՞ առայժմ չարժե նման եզրակացություն անել:
– Կարծում եմ՝ առայժմ չարժե նման եզրակացություն անել, թե երկրների քաղաքականության մեջ փոփոխություն կա, բայց որ համանախագահների պահվածքի մեջ փոփոխություն կա՝ դա փաստ է: Եվ հետաքրքիր է, որ այնքան ծուռ է իրենց հայտարարությունը, որ իրենք ուղղակի անտեսում են նաև այն փաստը, որ սա ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծի երկայնքով տեղի ունեցած հրադադարի խախտում չէ, այլ գործողություն անկախ ճանաչված պետության՝ Հայաստանի Հանրապետության դեմ: Եվ նրանք անտեսել են նաև այդ փաստը: Թե իրենք ինչ գործ ունեն այդ հարցում՝ վստահ չեմ, որ դա իրենց է վերաբերում, այսինքն՝ Տավուշի շրջանի վրա հարձակվելը Ղարաբաղի հարցի կարգավորում չէ, իսկ իրենք ընդհանրապես նշանակված են ոչ թե հայ-ադրբեջանական հարցերը լուծելու, այլ Արցախի հարցը կարգավորելու համար:
Արամ Սարգսյան